Stappenplan scheiden

De regelgeving met betrekking tot echtscheidingen of het verbreken van de samenleving is complex en dat blijkt ook uit onderstaand praktijkvoorbeeld. Ik heb besloten om regelmatig een praktijkcasus te delen, zodat duidelijk is hoe de adviespraktijk er uitziet en waar cliënten en professionals tegen aan kunnen lopen. De financiën zijn daarbij vaak een groot obstakel. Ik merk, dat partijen er vaker voor kiezen om eerst het convenant te laten opstellen en daarna pas de consequenties te bekijken. Waarom is het hier de omgekeerde wereld vraag ik mij af? …………………………… Er wordt niet beseft wat de impact is van het maken van onvoldoende doordachte keuzes bij een echtscheiding. Ook kunnen scheidingen zonder financieel inzicht zorgen voor hoge kosten achteraf en alsnog een escalatie van de verhoudingen tussen de exen. Wat heb je aan een behandelplan dat niet doordacht is en onvoldoende toegespitst op de jullie situatie? De financiële berekeningen van de partner en kinderalimentatie zijn dan bijvoorbeeld ook vaak gebaseerd op verkeerde uitgangspunten.

Ik vergelijk het maar met het volgende. Stel je voor…………………………… Je bent ziek en gaat naar de huisarts. Die verwijst je door naar de specialist in het ziekenhuis om onder behandeling te gaan. Vervolgens kom je bij de specialist en krijg je direct het behandelplan voorgelegd zonder dat er eerst een analyse gemaakt is en een diagnose is gesteld. Deze teken je direct, zodat je van start kan gaan om beter te worden. Uiteraard is het beter om eerst de goede en juiste diagnose te stellen en daarna een behandelplan op te stellen.
Mensen hebben bij een echtscheiding een financiële huisarts nodig. Iemand die de situatie analyseert en doorvraagt wat de klachten zijn en waar de pijn zit. Vervolgens kan de diagnose gesteld worden. Daarna moeten urgente zaken direct opgelost worden. Het behandelplan (echtscheidingsconvenant) komt daarna aan bod. Op deze wijze wordt de rust gecreëerd, die jullie zoeken. De financiële huisarts bekijkt ook welke specialisten ingeschakeld moeten worden en houdt regie in het proces.
DE CASUS:
De heer en mevrouw G. zaten in mediation. Het was de bedoeling om snel te schakelen, zodat ze verder konden met hun leven. Beide partijen werden door de mediator aangemoedigd een convenant te sluiten, waarna mevrouw naar mij werd doorverwezen. De man was in dit geval financieel beter onderlegd en wist wat de impact was van de echtscheiding op zijn financiële situatie. Mevrouw wist dit niet, maar voelde zich gedwongen om snel te schakelen. Onderstaande obstakels en problemen kwamen naar boven uit het echtscheidingsconvenant.
OBSTAKELS

• Afzien partneralimentatie: Mijn vraag was of er al duidelijkheid was omtrent de woning en de mogelijkheden qua financieren. Toen kwam het welbekende kip-ei verhaal. De hypotheek adviseer moet eerst het convenant hebben en kon na echtscheiding pas aangeven of het wel of niet kon. Dit betekent dus dat het risico in deze situatie is dat alle afspraken in het convenant niet juist zijn en gebaseerd op de daadwerkelijk situatie. Wat nu als de hypotheek niet rondkomt en de vrouw heeft afgezien van partneralimentatie?

• Behouden woning: Mevrouw wilde wel dat de man in de te dureechtelijke woning bleef wonen omwille van het belang van de kinderen. Dit
  betekende in dit geval wel dat er veel minder (tot geen) ruimte was voor
  partneralimentatie vanwege het geen rekening gehouden met een te hoge woonlast bij op de berekening van de partneralimentatie.
• Verdelen kosten kinderen: De kinderen zouden 50/50 bij ieder van de ouders wonen. En er was afgesproken om de lasten van de kinderen te betalen van de kinderrekening. De (kinderopvang) kosten van de ouders waren veel hoger en het zou er dus op neer komen dat het bedrag op de kindrekening niet voldoende zou zijn in de praktijk. Er werd als oplossing bedacht die ieder in zijn of haar draagkracht zou bijdragen aan de extra kosten. Mevrouw besefte niet dat deze kosten nog van haar netto besteedbaar inkomen af gingen.
• Financiële verdeling: Er was afgestemd dat alle gemaakte kosten gezamenlijk betaald zouden worden. Zoals hypotheekadvies man, kosten financieel specialist, kosten notaris. In dit geval was dat niet gunstig. Voor de man zijn de hypotheek en notaris kosten gedeeltelijk aftrekbaar i.v.m.het verwerven van een halve woning. De kosten van de financieel specialist waren voor mevrouw aftrekbaar vanwege het advies in verband met het verkrijgen van inkomensvoorzieningen.
• Waarde BV: deze was meegenomen in de waardering op O,maar de rekening courant vanuit privé naar de BV werd wel gezamenlijk verdeeld. Dit hoeft geen probleem te zijn maar dan is er ook objectiviteit nodig en de prognosecijfers van de BV.

MOGELIJK (ANDERE) OPLOSSINGEN EN TIPS

• Kijk bijvoorbeeld op de checklist, die is opgesteld door de federatie financieel planners, http://www.ffp.nl/lifeevents/relatie/scheiden/chec… of op www.verderonline.nl de website van de Vereniging van Familierechtadvocaten en Scheidingsmediators voor het stappenplan
• Afspraken opnemen in het convenant voor het geval, dat de financiering niet rondkomt. Wat wordt er dan afgestemd qua partneralimentatie, etc?
• Als het overnemen van de woning nu geen mogelijkheid is afstemmen om bijvoorbeeld nog twee jaar verbonden te blijven aan de hypotheek. Een alternatieve oplossing kan zijn om samen een beleggingspand aan te kopen op basis van huurstromen, die mevrouw kan opbrengen. Dit kan niet zomaar en hier zitten ook haken en ogen aan. Daadwerkelijk kijken wat de lasten dan worden en duidelijke afspraken maken. Hierbij kan rekening gehouden worden met de echtscheidingsregeling en het feit dat de hypotheek voor de vertrekkende partij nog twee jaar aftrekbaar blijft zolang dit deel (in deze casus 50%) nog betaald wordt. Denk hierbij wel aan de risico’s van de onverdeelde woning bij echtscheiding: vervallen van de echtscheidingsregeling na 2 jaar, overgangsrecht kan komen te vervallen voor vertrekkende partner, aansprakelijkheid voor hypotheek blijft ondanks afwijkende afspraken in convenant, risico’s van alsnog een gerechtelijke procedure. ie ook mijn blog over “de risico’s en aandachtspunten bij een onverdeelde woning”: https://www.linkedin.com/pulse/de-onverdeelde-woni…
• Indien de woning onverdeeld blijft denk dan ook aan de mogelijkheden van de huidige hypotheek. Kunnen deze lasten verlaagd worden, hoe zit het met gekoppelde polissen? Wanneer loopt de huidige rentevaste periode af? Als dat gedurende de scheidingsregeling is, is het bverstandig de rente op variabel te zetten. Dan kan er bij eventuele toedeling boetevrije afgelost worden of op de huidige rente vastgezet te worden. Bij toedeling zal namelijk de huidige hypotheekconstructie geheel opgebouwd moeten worden als die moet voldoen aan de nieuwe regels. Er kunnen overigens nog steeds aflossingsvrije leningen worden afgesloten met inachtneming van de 50% aflossingseis uit de Gedragscode Hypothecaire Financieringen, maar de rente over een dergelijke lening is dan niet fiscaal aftrekbaar.

Stap 1: Analyseer de situatie

Wat is de huidige uitgangspositie en op wat voor manier wensen jullie daadwerkelijk te scheiden? Hoe ziet jullie nieuwe toekomst eruit? Denk hierbij ook aan de toekomst voor de kinderen. Wat vind je belangrijk in de nieuwe toekomst. Daarnaast is het van belang je niet op te laten jagen. Soms is één van de partners al verder in het (rouw)proces dan de ander. Voor goed scheiden is persoonlijke professionele begeleiding nodig op verschillende vlakken. Door deze begeleiding kunnen jullie als ouders samen kwalitatief goede afspraken maken en ontstaat er ook ruimte voor de wensen en verwachtingen van de kinderen. Maar nog belangrijker is dat jullie verder gaan als collega-ouders en niet als vechtende exen. Het is van belang dat het financiële, fiscale en juridische advies van de echtscheiding betrouwbaar en uitvoerbaar is.
Stap 2: Stel een diagnose

Het meest verstandig is om alle feitelijkheden op een rij te laten zetten en de fiscale, juridische en financiële consequenties te laten doorrekenen . Het belangrijkste is dat jullie allebei focus hebben op waar je naar toe wilt, zodat berekeningen gemaakt kunnen worden met de correcte uitgangspunten. Zo komen jullie goed beslagen ten ijs en kunnen jullie de juiste keuzes maken. Daarin is ook van belang dat het niet altijd om gelijk krijgen gaat, maar om jullie beider geluk. Als het vervolgens duidelijk is wat en welk probleem er opgelost moet gaan worden, zet dat dan duidelijk op papier. Schakel een financiële huisarts (financieel planner) in, zodat hij of zij dat voor jou specialisten kan inschakelen. Denk aan een kindbehartiger, kindercoach, notaris, makelaar en in sommige gevallen ook een fiscalist. Een financieel planner (www.vooruitkijken.nl) kan kijken naar de financiële mogelijkheden en onmogelijkheden van jullie toekomstwensen met betrekking tot een andere woning. De medewerker van de bank of tussenpersoon geeft vaak pas concreet aan berekeningen te kunnen maken van een individuele situatie als het echtscheidingsconvenant er is. Dan kan namelijk het complete hypotheekadviestraject gestart worden. Een compleet hypotheektraject is in deze fase nog niet nodig. Jullie hebben antwoord en begeleiding nodig op vraagstukken, zoals het te verwachten netto besteedbaar inkomen na de scheiding, de mogelijkheden met betrekking tot de hypotheek, het pensioen, het vermogen en lijfrentepolissen. Ondernemers moeten zelfs nog verder kijken: wat zijn de fiscale consequenties voor de onderneming en wat is de waardering van de onderneming, in verband met de verdeling of verrekening van het vermogen?
Kindbehartiger: De Kindbehartiger is een professional die er speciaal is voor kinderen in een scheidingssituatie, om te luisteren naar hun stem, hen uitleg te geven, alsmede hun positie te borgen, het liefst zo vroeg mogelijk als ook (enkele) jaren na de scheiding. De Kindbehartiger zorgt ervoor dat de beleving van ieder kind helder wordt, plaatst deze samen met het kind in perspectief en vertaalt deze richting ouders, verzorgers, overige belanghebbenden en indien nodig richting het juridisch speelveld. (www.kindbehartiger.nl).
Boekhouder/accountant: Hoe gaan jullie om met de belastingaangifte in het jaar van scheiding en wat is het gunstigst in jullie situatie. Niemand zit erop te wachten om duizenden euro’s terug te moeten betalen aan de belastingdienst. In het jaar waarin je niet meer samen woont en de echtscheiding ingediend is, kun je nog kiezen om het hele jaar als fiscaal partners behandeld te worden. Er kunnen wel afspraken gemaakt zijn in het convenant maar als de aangifte niet juist wordt gedaan kloppen de onderliggende berekeningen niet en dus ook het daadwerkelijk netto besteedbaar inkomen. Hier gaat het vaak mis in de echtscheidingspraktijk en aan te raden is om bij ieder echtscheiding af te spreken dat de aangifte in het jaar van echtscheiding en ten tijde van onverdeeldheid van de woning door dezelfde boekhouder/accountant gedaan wordt.

Stap 3: Los urgente zaken direct op

Onderstaande aan aantal voorbeelden:

• Overlijdensrisicoverzekering:
• Aanpassing testament: Het aanpassen van het testament is vaak ook al wenselijk. Volgens de wet ben je formeel nog steeds getrouwd als de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank nog niet is ingeschreven door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Dat betekent dat als je voor die tijd overlijdt jouw toekomstige ex ineens jouw weduwe of weduwnaar is. En dus ook van jou erft (samen met de kinderen als de langstlevende regeling van toepassing is). Jij kunt voor die situatie in je testament laten opnemen dat je je (toekomstige) ex-man of ex-vrouw onterft. Zie ook http://www.ntrs.nl/links/notaris-termen-wat-beteke…
• Het aanpassen van de schadeverzekeringen:

Stap 4: Het behandelplan

Het convenant is de output van alles wat samen, met behulp van de advocaat, mediator en eventueel andere ingeschakelde specialisten besproken is.Maar een waarschuwing is wel op zijn plaats, omdat er helaas nog steeds advocaten zijn, die slechts als postbus fungeren voor mediators en scheidingsbegeleiders. Gemaakte convenanten worden dan zonder toetsing van het juridisch kader zonder meer doorgesluisd naar de rechtbank. Op deze manier verliest de advocaat zijn of haar belangrijkste rol in de echtscheiding. Een advocaat is noodzakelijk voor het juridische kader, een financieel planner voor het financiële kader, een kindercoach of kindbehartiger voor de kinderen en een belastingadviseur voor de belastingaangifte. En nee, dit hoeft zeker niet duurder te zijn, maar zal eerder geld besparen omdat de juiste fiscale, financiële en juridische keuzes gemaakt worden. Het maakt niet uit waar je instapt in de trein, uiteindelijk zul je elk station moeten passeren. Vergeet ook niet om gedurende de reis eens uit het raam te kijken en te beseffen waar je nu staat. Met het behandelplan gaan jullie een toekomst tegemoet, die duidelijk uitgestippeld is. Een toekomst waar de mogelijke obstakels die jullie onderweg tegen komen al ondervangen zijn. Denk eraan als één van jullie een nieuwe partner krijgt, de kinderen extra zorg nodig hebben, er minder gewerkt wordt etc. Het belangrijkste is dat jullie on speaking terms blijven, maar helaas is dat in de praktijk niet altijd het geval. Zodra de scheiding rond is ziet soms de andere partner geen noodzaak om de huidige gemaakte afspraken te wijzigen. Helaas is het huidige convenant dan wel hetgeen waar aan vastgehouden wordt. Dit kan alleen eenzijdig gewijzigd worden door het indienen van een verzoek bij de rechtbank met behulp van een advocaat. Het beste kunnen er duidelijke afspraken gemaakt worden voor nu maar ook over de toekomst zo lang de ander nog een stok heeft om mee te slaan. Dit klinkt heel hard maar zo werkt het helaas vaak in de praktijk. Er zijn vaders of moeders die bijvoorbeeld nog vasthouden aan een ouderschapsplan dat is opgesteld toen hun kind nog 1 jaar was. Inmiddels is hun kind 9 jaar oud en geeft het aan vaker bij de andere ouder te willen zijn. Helaas is wijziging van de omgangsregeling alleen mogelijk in overleg en als dat niet gaat, dan is een gang naar de rechter noodzakelijk. Van dit soort gevechten zijn helaas kinderen vaak de dupe.
Conclusie:

Bij grote financiële beslissingen is het fijn als iemand met verstand van zaken met je meedenkt en er voor zorgt, dat je niet van het kastje naar de muur gestuurd wordt. Bij scheiden is het van belang in alle rust beslissingen te nemen op een gefundeerde en weloverwogen manier. Overweeg je te scheiden en wil je graag de financiële, fiscale en juridische consequenties inzien alvorens de definitieve stap te zetten, dan is het goed om advies in te winnen bij een financieel planner. Het is van belang dat jullie beiden beseffen wat de uitwerking is van de te maken afspraken. Anders komen jullie achteraf voor vervelende verassingen te staan. Als vertrouwenspersoon hoort er geschakeld te worden tussen andere adviseurs die nodig zijn. Een financieel planner als verbindende schakel in het proces van echtscheiding tussen advocaat, mediator of financiële instelling is een aanbeveling bij de huidige ingewikkelde wet- en regelgeving.