Omgekeerd scheiden
Voor gehuwden of geregistreerde partners zijn de rechten en plichten uitgebreid vastgelegd in boek 1 van het Burgerlijk Wetboek. Voor samenwoners is daarentegen weinig wettelijk geregeld. Dit betekent dat wanneer je samenwoont je zelf goed moet vastleggen hoe je jullie financiën willen afwikkelen als de relatie onverhoopt eindigt. Overigens is het ook bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap altijd verstandig om een degelijk en solide contract op te stellen.
Er worden gezamenlijk schulden aangegaan en geld wordt vermengd. Daarnaast zijn er diverse knelpunten op civiel en fiscaal niveau. Er is geen automatische gemeenschap van goederen en ieder houdt zijn eigen privé vermogen. Dit betekent wel een goede administratie voeren vanaf het aangaan van het huwelijk. Op dat moment dient een zogenaamde “staat van aanbrengsten” opgesteld te worden. Dit is een lijst waarop vermeld staat tot welk vermogen bepaalde bezittingen en schulden bij de start van het huwelijk behoren. Bij een scheiding of overlijden kan daarmee worden bewezen welke vermogensbestanddelen tot het privévermogen behoren. Het risico op discussies wordt hiermee aanzienlijk verkleind.
Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap is onder andere geregeld dat je recht hebt op partneralimentatie voor de helft van de duur van het huwelijk, met een maximum van vijf jaar, als je niet of onvoldoende in je eigen levensonderhoud kunt voorzien. In sommige gevallen kan de duur oplopen tot 10 jaar (bij een huwelijk van langer dan 15 jaar) of zelfs 12 jaar (als er kinderen jonger dan 12 jaar zijn). Daarnaast worden pensioenrechten automatisch tussen de partners verdeeld.
Financiële onafhankelijkheid
Wanneer je gaat samenwonen en een van jullie offert zijn of haar financiële onafhankelijkheid of carrière op voor de ander, is het belangrijk dat je samen de gevolgen daarvan draagt bij een eventuele scheiding. Helaas zijn veel koppels in het begin vooral optimistisch en denken ze niet dat het zover zal komen. De realiteit is echter dat 1 op de 3 koppels de oude dag niet samen haalt. Het is daarom cruciaal om te regelen dat inkomensoverschotten tijdens de relatie samen worden gedeeld en dat er rechten op partneralimentatie en pensioen worden vastgelegd. Partneralimentatie is immers bedoeld om jou te ondersteunen bij het opnieuw zelfstandig voorzien in je levensonderhoud.
Vergoedingsrecht
Verder geldt dat bezittingen en schulden die tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap worden verkregen, automatisch gezamenlijk eigendom zijn, tenzij er andere afspraken zijn gemaakt. Bijvoorbeeld bij de aankoop van een eigen woning komt het regelmatig voor dat één partner meer vermogen investeert dan de ander. Juridisch gezien houd je in dat geval een vergoedingsrecht op de ander ter grootte van deze investering. Deze vordering is direct opeisbaar als het huwelijk of partnerschap eindigt door scheiding.
Opgebouwd vermogen
Bij samenwonens blijven vermogens in principe gescheiden, tenzij anders is afgesproken. Maar als je meer investeert dan de ander, moet je goed opletten. Het vergoedingsrecht moet binnen vijf jaar na het ontstaan ervan worden ingeroepen. In de praktijk laten partners deze termijn vaak verstrijken, omdat de relatie goed is en er geen directe aanleiding is om het vergoedingsrecht op te eisen. Dit kan bij een scheiding echter tot problemen leiden als de termijn inmiddels is verlopen. Samenwoners doen er daarom verstandig aan om deze termijn te verlengen tot het moment van uit elkaar gaan.
Geld zorgt voor ruzie!
De oorzaak van dergelijke ruzies is het niet goed communiceren of goede afspraken maken over geld. De aanname is vaak dat het een niet romantisch onderwerp is. Deze aanname leeft bij jullie beiden en precies dit zorgt ervoor dat jullie het onderwerp uitstellen. Onuitgesproken verwachtingen en overtuigingen over hoe het zou moeten zijn blijven in de lucht hangen. Dat zorgt voor wrijving en ontaardt in ruzie.
Wat zijn de financiële gevolgen van een samengesteld gezin?
Een mooi samengesteld gezin geeft positieve energie en straalt! Ik weet uit ervaring dat het een uitdaging is om te bereiken, te behouden en volledig jezelf te kunnen zijn. Naast deze uitdaging heeft een samengesteld gezin ook invloed op jullie financiële planning en bijvoorbeeld jullie testament.
Relatieproblemen?
Er kan een afstand groeien tussen jullie. De een loopt op zijn tenen om het bijvoorbeeld de ander naar de zin te maken. Het feit is dat een relatie niet vanzelfsprekend altijd goed gaat. Er kunnen meningsverschillen zijn en/of jullie leven op de automatische piloot en raken jezelf kwijt. En de vraag is hoe lang houden jullie dit nog vol? Net als het onderhoud van een auto heeft ook een relatie periodiek onderhoud nodig. Relatieproblemen kunnen ook het gevolg zijn van stress, ziekte of tegenslagen.
Destructieve relatie?
Ik krijg regelmatig te maken met dit soort relaties. Vaak wordt dit pas ontdekt als de relatie niet meer lekker loopt. Alles valt op zijn plek en de niet destructieve partner neemt dan vaak de stap om een echtscheiding (ondernemer / eenzijdige begeleiding) in te zetten. Ze komen erachter waarom ze zich al die jaren niet zichzelf gevoeld hebben. Ik kan begeleiden aan de zijlijn om de juiste (strategische) stappen te zetten.
Huisje, boompje, beestje ……………..
Laten we eerlijk zijn: praten over financiën met je partner is ongeveer net zo gezellig als het schoonmaken van de gootsteen op een zaterdagavond. Maar dit gesprek is een essentiële stap voor een gezonde relatie. Want zelfs als jullie samen dromen van een rooskleurige toekomst, zonder een goed gesprek over financiën is het alsof je een roadtrip begint zonder te weten waar de auto geparkeerd staat—je komt gewoon nergens.
Na een paar jaar samen hebben jullie misschien een ongeschreven regelboekje ontwikkeld: wie zorgt voor het inkomen, wie draait de was, en wie geeft de kat eten? Het werkt prima… tot iemand zich realiseert dat hij het verkeerde handboek heeft gekregen. En dan komt de knal: bij een scheiding blijkt vaak dat jullie afspraken net zo stevig zijn als een kaartenhuis in een orkaan. Opeens hoor je: “Had ik dit maar eerder geweten, dan had ik niet die belachelijk dure camper gekocht of was ik minder gaan werken zodat jij jouw bedrijf kon opbouwen.”
Langzaam groeit er een afstand tussen jullie, terwijl de relatie zich zonder stuur of remmen voortbeweegt. En nu is de vraag: hoe lang kun je nog doorgaan zonder onderhoud? Net zoals een auto regelmatig een beurt nodig heeft, heeft ook je relatie periodiek onderhoud nodig. En daar komt “omgekeerd scheiden” in beeld: een soort relatietherapie, maar dan voor je financiën en takenverdeling. Hoe gaan jullie die centen eerlijk verdelen? Wat als de ander ineens besluit dat hij boer wil worden en zijn leven een compleet andere richting op wil sturen? En wat gebeurt er met dat zorgvuldig opgebouwde pensioenpotje, of dat eigen geld in de gezamenlijke spaarpot?
In twee tot drie gesprekken kun je met behulp van More Advice alles vast leggen in een “considerans”—een chic woord voor ‘we hebben hier goed over nagedacht’—dat de basis vormt voor jullie huwelijkse voorwaarden of samenlevingscontract. Zo bouwen we samen een stevig fundament voor een relatie die niet alleen in de goede tijden, maar ook in de moeilijke momenten standhoudt. Met deze aanpak zijn jullie klaar voor wat het leven ook op jullie pad brengt Maar ook daarna is net als met een auto nog steeds periodiek onderhoud nodig.
Vijf vragen om alvast samen te bespreken of over na te denken:
1. Hoeveel van jullie eigen inkomen of erfenis is voor jullie zelf en hoeveel voor de gezamenlijke pot?
Wat is belangrijk als jullie gaan trouwen of samenwonen? Dat er goede administratie gevoerd wordt waar in duidelijk is wie wat betaalt. In principe houden jullie je eigen vermogen en vindt er geen vermenging van vermogens plaats. Erfenissen en schenkingen vallen buiten de gemeenschap.
2. Wie verdient het (meeste) geld?
Hoe gaan jullie om met de kosten van de huishouding? Onderling moeten er afspraken gemaakt worden over het betalen van de huishoudelijke lasten. Wie betaalt welke lasten? Open bij voorkeur een gezamenlijke rekening om het eenvoudig te houden en betaal de vaste lasten van deze betaalrekening. Maandelijks wordt er een vast bedrag overgemaakt en discussies hoeven er niet gevoerd worden. Over de incidentele uitgaven kunnen jullie afzonderlijke afspraken maken. Verdient een van beiden meer? Verdeel de kosten eventueel volgens een bepaalde verdeelsleutel. De meest verdienende draagt bijvoorbeeld zeventig procent van de lasten en de minst verdienende dertig procent
3. Hoe gaan jullie om om met gezamenlijke schulden?
In welke onderlinge verhouding gaat deze schuld ieder aan? Wat is de aansprakelijkheid en draagplicht? Hoe zit het met de inbreng van eigen geld dat gebruikt wordt als aflossing van een gezamenlijke schuld? Hoe gaan jullie om met deze periodieke aflossingen op bijvoorbeeld de spaarpolis of hypotheek? Belangrijk daarbij is dat jullie weten dat rentetermijnen worden gezien als kosten van de huishouding terwijl aflossingen gezien worden als investeringen. Wat spreken jullie af over deze investeringen? Is beleggingsleer van toepassing of nomaliteitsleer?
Let op bij een eigen woning
Indien één van de partners een huis bezit moeten er ook afspraken gemaakt worden over de kosten, het aflossen en het onderhoud. Bij het verbreken van de relatie heeft de partner die het huis niet bezit geen rechten. Dat is nogal zuur als beide partners in het huis geïnvesteerd hebben. Ga hierover in gesprek met de en maak er duidelijke schriftelijke afspraken over. Ook hierbij moet er weer goed gelet worden op hoe het geregeld is bij overlijden van een van beiden.
4. Wie regelt de grote geldzaken?
Over welke uitgaven overleggen jullie samen en over welke uitgaven beslissen jullie zelf? Bekijk wat er gebeurt bij een eventueel overlijden van één van beide. Samenwonende partners zijn geen wettelijke erfgenamen van elkaar. Bij het overlijden van een van beiden gaat de gezamenlijke eigen woning voor de helft naar de nabestaanden van de overledene. Wettelijk zijn dat bijvoorbeeld de kinderen, de ouders, of de broers en zussen.Wellicht kan de inrichting anders waardoor er meer geld overblijft. Een andere vraag is: Wat spreken jullie af over investeringen vanuit privé vermogen in bijvoorbeeld jullie gezamenlijke woning of woning die van één van beide is? Een samenlevingscontract kan een voorwaarde zijn voor het krijgen van een partnerpensioen na het overlijden van de partner.
Extra belangrijke tip:
5. Praat goed over de werk/zorg verdeling en maak bewuste keuzes ten aanzien van werk en zorg
Mocht het later niet zo romantisch uitvallen dan is het belangrijk dat je beiden zelf een goed inkomen kunt blijven verdienen.
Suzanne de Moor is aangesloten bij:
CFP® en RES ® Keurmerk = Strenge opleidings- en (bij)scholingseisen, een heldere gedragscode en zorgvuldig toezicht.
